Matematiksel İktisat Mı? Ekonometri mi?

Ekonometrinin ne olduğunu daha önceki yazılarımızda anlatmıştık. Peki matematiksel iktsat nedir  ve matematiksel iktisatla ekonometriyi birbirinden ayıran farklar nelerdir?

İktisat kelime anlamı olarak kesattan yani kıtlıktan gelmektedir.Sebebi de; bir yandan sınırsız ihtiyaçlarımızın olması(barınma,beslenme,eğlence,eğitim,sağlık…) bir diğer yandan da sınırlı kaynaklarımızın olması(bütçe,doğalkaynak,zaman…) ‘ndan türemiştir. İşte  bu iki durum arasında dengeyi kurmamızı sağlayacaktır.

Ekonometri  ve matematiksel iktisatı birbirinden ayıran özelliklere değinmek için öncelikle matematiksel iktisat nedir ona bakalım

MATEMATİKSEL İKTİSAT: ‘’Matematiksel ikisat’’la  ‘’Yazınsal iktisat’’ denilen iktisat arasındaki temel fark, ilkesel  olarak, ilkinde yani Matematiksel İktisatta varsayımların ve sonuçların sözcükler yerine simgelerle ve cümleler yerine denklemlerle gösterilmesi olgusu altında yatar; dahası muhakeme yaparken yazınsal mantık yerine matematiksel teoremler kullanılır.Sözel mantıkla matematiksel mantık arasındaki seçim önemsiz bir sorundur. Ancak matematik, çözümleyicidir muhakamenin her aşamasında varsayımlarını açık olarak gösterir. Çünkü; matematiksel teoremler genellikle ‘’eğer-bu durumda’’ şeklinde ifade edildikleri için teoremin ‘’bu durumda(sonuç)’’ kısmını kendi yararına kullanabilmesi için, çözümlemecinin ‘’eğer (koşul)’’ kısmının benimsediği açık varsayımlara uygunluğunu güvence altına alması gerekir.

Peki çözümleme aracı olarak  geometrik yöntemler için ne söylebiliriz?

Geometri, kuşkusuz matemetiğin bir dalıdır ve bundan faydalanmamız halinde kategorik olarak Yazınsal İktisat’ın dışına çıkmış oluruz.Geometrik çözümlemenin tartışılmaz üstünlüklerinden biride algılamayı ve kavramayı göreli olarak kolaylaştıran görsel özelliğidir.Ancak bu üstünlük ne yazık ki ciddi boyutsal sınırlamalarla fazlasıyla gölgelenmektedir. Örneğin; kayıtsızlık eğrilerinin bildiğimiz grafiksel münakaşasında tüketicinin yalnızca iki malla karşı karşıya bulunduğu yolundaki standart varsayım hatırlanabilir.

Kısacası Matematiksel yaklaşımın şu üstünlüklere sahip olduğunu söyleyebiliriz:

1.       Kullanılan dil daha net ve kapsayıcıdır.

2.       Emrimize amade bir matematiksel teoremler sandığı vardır.

3.       Matematiksel teoremleri kullanmanın ön şartı olarak bizi tüm varsayımlarımızı açık bir şekilde göstermeye zorlayarak istenmeyen örtük varsayımları niyetimiz dışında benimsememize ket vurur.

4.       ‘’n’’ değişkenli genel durumu ele almamızı olanaklı kılar.

BU KONUYU HALLETTİĞİMİZE GÖRE  MATEMATİKSEL İKTİSAT İLE EKONOMETRİNİN AYRIMININI İNCELEYEBİLİRİZ:

Matematiksel iktisat bazı durumlarda ne yazık ki Ekonometri sözcüğü ile karıştırılabiliyor. Sözcüğün ‘’metri’’ kısmının ima ettiği gibİ ekonometri iktisadi verilerin ölçülmesiyle ilgilenir. Dolayısıyla istatistiksel tahmin ve hipotez testlerin kullanımıyla deneye dayalı gözlemlerin incelenmesi ekonometrinin konusunu oluşturur.

Matematiksel iktsat ise ; matematiğin iktisadi analizin teorik yapısının oluşturulmasında kullanılır ve ölçme hataları ve inceleme altındaki değişkenler gibi istatistiki problemlerle ilgilenmez. Gerçekte teorik ve deneye dayalı çalışmalar çoğunlukla birbirlerini tamamlayacı ve güçlendirici bir niteliğe sahiptir. Bir taraftan, teorilerin güvenilir bir şekilde uygulamaya konulabilmesi için deneye dayalı verilere karşı test edilmesi gerekir. Diğer yandan, istatistiksel çalışmalar ise en geçerli ve verimli araştırma konularının belirlenmesinde iktisadi teorinin rehberliğine ihtiyaç duyar.

Bununla birlikte Alpha C. Chiang’a göre matematiksel iktisat bir anlamda Sözel iktisat ile Ekonometri içinde daha kapsayıcı bir alandır. Sebebi ise; anlamlı bir istatistiki ve ekonometrik çalışma yürütebilmek için iyi bir teorik yapı tercihen matematiksel kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.

4 yıllık Ekonometri eğitimim sonrasında kişisel görüşüm olarak Matematiksel İktisat daha çok İktisadi değerlerin sayısal kısımlarının derlenip,toparlanmasında,bir düzene sokulmasında kullanılmaktadır,Ekonometri de ise İktisadi Teoremlerin doğruluğunun güven düzeyleri ile kanıtlanmasında kullanıldığı için Matematiksel İktisadın bir adım önündedir.

İrem ŞAHİN